Torbiel, inaczej cysta, to patologiczna zmiana, która może urosnąć w każdym miejscu ciała. Pojawia się jako wyodrębniona i kulista przestrzeń, którą wypełnia płyn o różnej gęstości. Powstaje z komórek, które powinny zaniknąć w czasie organogenezy. Czasem jednak tak się nie zdarza i jeśli te komórki się uaktywnią, powodują powstawanie torbieli. Niektóre torbiele dają objawy bólowe i należy je usuwać. W wypadku innych wskazana jest jedynie obserwacja i regularne badanie USG.
Torbiel w zębie to specyficzna patologiczna zmiana, którą prawie zawsze należy wyciąć. Może powodować ból o różnym nasileniu i wpływać na położenie zębów w szczęce. Czym jest torbiel w zębie – objawy, które wskazują na jej obecność to temat poniższego tekstu.
Co to jest torbiel zęba?
Torbiel zęba to jama wypełniona płynem lub galaretowatą substancją. Najczęściej pojawia się w obszarze kości szczęki przy przednich zębach. Prawie zawsze ma łagodny charakter, ale mimo tego po jej usunięciu wysyłana jest do badania histopatologicznego. Nieleczone torbiele mogą przekształcić się w zmiany nowotworowe, głównie w raka płaskonabłonkowego lub szkliwiaka.
Najczęstszą przyczyną powstawania torbieli zębowej jest nieprawidłowa higiena jamy ustnej. W wyniku rozprzestrzeniania się bakterii próchniczych dochodzi do zapalenia tkanek i obumarcia miazgi. To warunki sprzyjające rozwojowi torbieli.
Jeśli chodzi o torbiel w zębie – objawy pojawią czasem jako powikłanie po leczeniu endodontycznym, czyli kanałowym.
Zdarza się także, że przyczyną torbieli przyzębowych są choroby gardła i nosa, np. przewlekłe zapalenie zatok lub kłopoty z migdałkami. Jeśli chodzi o tego rodzaju torbiel w zębie – objawy są widoczne dość późno.
Jedną z przyczyn powstawania torbieli są również zaburzenia rozwojowe zębów. Zdarza się także, że torbiel, która pojawia się u dorosłych ma przyczynę w urazie mechanicznym z dzieciństwa.
Objawy torbieli zęba
Zmiana, którą jest torbiel w zębie – objawy daje dość późno. Zdarza się, że zostaje wykryta na zdjęciu rentgenowskim jeszcze zanim pacjent zacznie skarżyć się na dolegliwości. Widoczna jest wtedy w postaci wyraźnego przejaśnienia o kulistym lub owalnym kształcie. Stomatolog dość łatwo jest w stanie ją zdiagnozować.
W istocie torbiel może nie dawać objawów przez kilka lat. Gdy zaczyna rosnąć, u pacjenta pojawia się ból. Nasila się on podczas gryzienia albo zaciskania zębów, ponieważ to może powodować ucisk na torbiel. W skrajnych sytuacjach torbiel może z tego powodu pęknąć.
Cysta dużych rozmiarów może również powodować opuchliznę i zmianę w obrębie symetrii twarzy. Zdarza się, że jest wtedy wyczuwalna językiem. Da się ją również zauważyć w formie uwypuklenia na zębie. Jeśli powstała na kości szczęki lub żuchwy, może powodować wadę zgryzu.
W skrajnych sytuacjach torbiel może wywoływać rozchwianie zębów lub ich ścieśnianie. Niezwykle rzadko, ale zdarza się, że prowadzi do złamań. Gdy naciska na pnie nerwowe może powodować zaburzenia czucia lub mrowienie. Objawy te mogą obejmować nawet wargi i podbródek.
Jeśli torbiel rozwija się wokół wierzchołków górnych zębów, może być wyczuwalna również w jamie nosowej.
Rodzaje torbieli zęba
Najbardziej powszechnym rodzajem torbieli jest torbiel korzeniowa. Występuje w tkance kostnej żuchwy lub szczęki. Powoduje ją zapalenie tkanek okołowierzchniowych zęba oraz zmiany w obrębie miazgi. Występuje głównie na zębach przednich.
Torbiel zawiązkowa spowodowana jest nieprawidłowym rozwojem zębów w fazie wzrostu. Może się pojawić w przypadku zębów zatrzymanych, a więc zazwyczaj przy ósemkach. Częściej występuje u mężczyzn i zwykle diagnozowana jest pomiędzy 20 a 40 rokiem życia.
Gdy w kieszonkach dziąseł pojawia się stan zapalny, może powstać torbiel przyzębia. Zdarza się, że pojawia się przy nieprawidłowej higienie u osób noszących aparaty ortodontyczne. Jeśli aparat jest nieprawidłowo nałożony, a pacjent cierpi na nadwrażliwość tkanek przyzębia, również może dojść do rozwoju torbieli.
Torbiel rogowaciejąca szczęki pojawia się dosyć rzadko, najczęściej na bocznym odcinku żuchwy. Ma duże rozmiary i może rozwinąć się dosyć szybko. Ma też największe tendencje do przekształcania się w zmiany zagrażające życiu.
Dużą powszechnością występowania charakteryzują się także torbiele dziąsłowe. Diagnozuje się je również u dzieci, nawet w wieku niemowlęcym. Kiedy pojawi się u małych pacjentów, zwykle nie wymaga leczenia, bo zanika samoistnie.
U dzieci pojawiają się również torbiele erupcyjne. Mogą wystąpić nawet u niemowląt, u których rozpoczyna się proces ząbkowania. Mają niebieskawą lub fioletowo – czerwoną barwę i są dobrze widoczne gołym okiem. Mogą wzbudzić niepokój u rodziców, choć zazwyczaj nie powodują rozwoju groźnych chorób. Jeśli zęby długo nie mogą się przebić przez taką torbiel, należy ją usunąć. Zazwyczaj jednak sama zanika wraz z pojawieniem się ząbka.
Na szczękach mogą pojawić się również torbiele, które nie mają związku z rozwojem zębów. Dotyczą podniebienia, kanału nosowo-podniebiennego, a także wyrostków szczęki. Większość z nich nie daje żadnych objawów i wykrywana jest przypadkowo podczas diagnozy innych schorzeń, np. wizyt u lekarza pierwszego kontaktu albo przeglądu stomatologicznego.
Torbiel zęba – jak leczyć?
Metoda leczenia torbieli dobierana jest indywidualnie i uzależniona od rodzaju oraz stopnia zaawansowania zmiany. Jeśli pojawia się torbiel w zębie – objawy są dokuczliwe – najczęściej konieczne jest leczenie chirurgiczne. Wcześnie wykryte zmiany leczy się zachowawczo.
Torbiel w korzeniu zęba udaje się zwykle usunąć podczas leczenia kanałowego.
Wiele z torbieli usuwanych jest podczas zabiegu cystektomii, czyli operacyjnego wycięcia torbieli wraz z sąsiadującą tkanką. Po usunięciu całej zmiany rana jest zszywana i musi się zagoić. W tym czasie pacjent powinien unikać wysiłku fizycznego i palenia papierosów. Zaleca się także stosowanie miękkiej diety.
Zdecydowanie bardziej inwazyjną metodą leczenia jest hemisekcja. Wtedy zmiana zostaje usunięta wraz z częścią korony i korzenia zęba. Po zagojeniu się ran pozostałość zęba może służyć do odbudowy protetycznej.
Ostatecznością jest ekstrakcja zęba. Stomatolog decyduje się na nią jedynie wtedy, gdy pacjent odczuwa spore dolegliwości w związku z rozrostem torbieli, a inne metody leczenia są niemożliwe.
